Ex ante evaluatie doelbereik Kaderrichtlijn Water voor de Nederlandse oppervlaktewateren : achtergrondrapportage bij de Tussenevaluatie KRW 2024

Doel en aanpak van de studie Als onderdeel van de Tussenevaluatie voor de Kaderrichtlijn Water (KRW) heeft het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) gevraagd om een landelijke analyse naar doelbereik van de KRW uit te voeren in samenwerking met Wageningen Environmental Research (WEnR). Deze rapportage is een achtergronddocument bij de Koepelrapportage over de Tussenevaluatie, die wordt door Witteveen+Bos en AT Osborne opgesteld in opdracht van het ministerie van IenW. De uitvoering van deze analyse is tot stand gekomen in samenwerking met de waterbeheerders. Deze gegevens, samen met een vergelijking met de inschattingen van Deltares, zijn als een aparte rapportage gepubliceerd. In deze studie is gebruik gemaakt van het Landelijk Waterkwaliteitsmodel (LWKM). De KRW-Verkenner is gebruikt voor de berekening van de nutriënten concentraties in het oppervlaktewater en de kwaliteit van de biologische beoordelingselementen ‘Overige waterflora’, ‘Vis’, ‘Macrofauna’ en ‘Fytoplankton’ in het oppervlaktewater. Om inzicht te krijgen in het verwachte doelbereik voor nutriënten en de biologie zijn voor een aantal rekenvarianten berekeningen uitgevoerd voor het basisjaar 2021 en voor het jaar 2027. Om aanvullend een indruk te krijgen van weerseffecten, effecten van specifieke maatregelen en lange termijneffecten is nog een aantal extra rekenvarianten doorgerekend. In totaal zijn 13 rekenvarianten doorgerekend voor de nutriënten ‘Stikstof totaal’ en ‘Fosfor totaal’ en 3 voor de biologie. Er zijn berekeningen voor het basisjaar 2021 en voor de prognosejaren 2027, 2033 en 2045. Conclusies • Inschatting doelbereik nutriënten in 2027 groter dan in vorige evaluatie…: voor ‘Stikstof totaal’ (5 procentpunt) als voor ‘Fosfor totaal’ (1 procentpunt) hoger dan in de vorige evaluatie (de ex ante KRW uit 2021), • … maar emissiereductie onvoldoende voor volledig doelbereik nutriënten: 61% voor ‘Stikstof totaal’ en 57% voor ‘Fosfor totaal’ in 2027. • Emissie vanuit landbouwgebieden blijft grootste bron van nutriënten: 49% voor ‘Stikstof totaal’ en 50% voor ‘Fosfor totaal’. • In een hypothetische rekenvariant waarbij de grensoverschrijdende rivieren en kleine wateren aan de Nederlandse norm zouden voldoen, stijgt het percentage doelbereik nog met 4% voor ‘Stikstof totaal’ en 1% voor ‘Fosfor totaal’. • In een andere hypothetische rekenvariant waarbij het effluent van alle RWZI’s in Nederland aan de norm van het ontvangende oppervlaktewater voldoet stijgt het doelbereik met 7% voor ‘Stikstof totaal’ en 8% voor ‘Fosfor totaal’. • De invloed van het weer op de nutriëntenconcentraties is groot en wordt groter door klimaatverandering. • Inschatting doelbereik ook voor de biologie in 2027 groter dan in vorige evaluatie, deels veroorzaakt doordat de doelen naar beneden zijn bijgesteld. • Kwaliteit biologie stijgt langzaam, maar volledig doelbereik nog niet in zicht: 55% voor ‘Vis’, 45% voor ‘Overige waterflora’, 55% voor ‘Macrofauna’ en 64% voor ‘Fytoplankton’ in 2027. • Groot deel van de waterlichamen (30-46%) schommelt rond het doel voor de biologie • Meetfrequenties en na-ijleffecten zorgen voor een systematische onderschatting van het doelbereik van de biologie. • Er spelen diverse onzekerheden bij modelberekeningen van inschatting doelbereik biologie. Aanbevelingen • Een doorontwikkeling van het modelinstrumentarium samen met de waterbeheerders om de kwaliteit van de prognoses van doelbereik te verbeteren. • Het ontwikkelen van een methode om structurele onderschatting van doelbereik door meetfrequenties en na-ijleffecten te voorkomen. • Het uitbreiden van de mogelijkheden van modelberekeningen voor extreme weerssituaties en klimaatverandering. • Een update van de bijdrage van nutriënten vanuit het buitenland en de verwachte ontwikkeling daarvan.