Pilot houten schermen in de IJssel : analyse waarnemingen tot een jaar na aanleg

In de IJssel bij Zalk zijn drie houten schermen gerealiseerd in november 2019. De houten schermen hebben als doel om sediment naar de oever te geleiden en golven te dempen, zodat de vooroever aanzandt. De schermen zijn gerealiseerd door Corsicaanse Dennen de grond in te trillen als staanders. Daartussen zijn relatief kleinere en krommere stammen uit de uiterwaarden gelegd. Als bovenste laag zijn Corsicaanse Dennen neergelegd en verankerd met staalkabels, zodat er geen stammen uit de schermen kunnen ontsnappen. Deze pilot is een samenwerking tussen Rijkswaterstaat, BAM/Van den Herik en Deltares en is onderdeel het programma Self Supporting River Systems (SSRS). De bodemligging is op verschillende momenten in het jaar na realisatie bepaald in de rivier met een multibeamecholood vanaf een varende drone en op de vooroever met peilstokmetingen. Bij de houten schermen is de oever en vooroever stabiel gebleven. Benedenstrooms van de schermen is tussen de houten schermen en een veerstoep oevererosie waargenomen, net als voorafgaand aan de pilot. Hoewel een periode met verhoogde afvoer is opgetreden (deze piekafvoer komt ongeveer eens in de 2 jaar voor), is het beoogde effect van de houten schermen niet zichtbaar. Het is mogelijk dat het geleidende effect pas sterk optreedt bij een hoogwater, wanneer nog meer sedimentrijk water langs de bodem wordt getransporteerd dan tijdens de periode met verhoogde afvoer. Om dit effect te bevorderen kan, zoals gepland, een vierde scherm geplaatst worden stroomafwaarts van de drie bestaande houten schermen. Dit vierde scherm lijkt geen gevaar voor erosie bij de veerstoep op te leveren, maar de vraag is of het scherm op die beoogde locatie het meest effectief is. Omdat het beoogde effect nog niet zichtbaar is, stellen we voor om extra scherm(en) richting de vaargeul te plaatsen, zodat extra sedimentrijk water naar de vooroever met de bestaande drie schermen wordt geleid. We bevelen aan de stabiliteit van de schermen en de bodemligging te blijven monitoren en ook het effect van de schermen op ecologie in kaart te gaan brengen.