GO-FRESH: Kansen voor robuuste zoetwatervoorziening
De beschikbaarheid van zoet water is in de Zuidwestelijke Delta geen vanzelfsprekendheid door de aanwezigheid van zout grondwater. In grote delen van de Zuidwestelijke Delta is geen aanvoer van extern zoet water mogelijk. Het zoete grondwater is alleen beschikbaar in de duinen, kreekruggen en in dunne regenwaterlenzen in de laaggelegen polders. Hierdoor is de zoetwaterbeschikbaarheid in de wortelzone in deze gebieden geheel afhankelijk van het neerslagoverschot en van nalevering vanuit het grondwater.
Project
GO-FRESH (Geohydrological Opportunities Fresh Water supply) is een Kennis voor Klimaat (KvK) project in de Zuidwestelijke Delta. Een consortium bestaande uit Deltares (trekker), Alterra, KWR, Acacia Water en HZ University of Applied Sciences onderzocht in hoeverre lokale maatregelen de zoetwaterbeschikbaarheid voor landbouw kunnen vergroten in gebieden waar geen zoet water vanuit het hoofdwatersysteem kan worden geleverd. Deltares onderzocht hoe regen- en grondwater optimaal benut kunnen worden voor de landbouw in gebieden zonder of met een kleine externe zoetwateraanvoer. In deze gebieden wordt zoet water in de ondergrond opgeslagen tijdens perioden van wateroverschot en gebruikt in droge perioden.
Drie maatregelen
Dit project richtte zich op twee typen gebieden die door klimaatverandering waarschijnlijk sneller onder druk komen te staan: Gebieden met kreekruggen met een wat diepere lens en; Gebieden met zoute kwel en dunne regenwaterlenzen. Binnen GO-FRESH zijn 3 maatregelen gestart:
- Kreekrug Infiltratie Proef: toename zoetwatervoorraad in kreekrug door infiltratie oppervlaktewater
- The Freshmaker: toename zoetwatervoorraad in een kreekrug door injectie zoetwater en onttrekking zout grondwater
- DRAINS2BUFFER: vergroten/behouden zoetwatervoorraad dunne regenwaterlenzen door slimme diepe drainage
Twee van de drie maatregelen hebben de dikte van de zoetwaterlens vergroot tijdens de duur van het KvK project (dat liep van 1 maart 2013 tot en met 28 februari 2014) en kunnen op de proeflocaties droogteschade voorkomen. In de derde maatregel is de meetperiode niet lang genoeg geweest om te onderscheiden of de dunne zoetwaterlens is gegroeid als direct gevolg van de maatregel of als onderdeel van de natuurlijke variabiliteit van het weer.
Doel
Het project keek ook naar de opschaalbaarheid van de oplossingen: naast hydrologische ook economische haalbaarheid. Tevens werden stakeholders nauw betrokken in het project om op termijn de innovatie direct in en met de praktijk te kunnen toetsen. Met dit onderzoek wilden we naast het bieden van innovatieve oplossingen voor de huidige en toekomstige zoetwatertekorten ook bijdragen aan de economische vooruitgang van landbouwgebieden en anticiperen op lokale en regionale beleidsvragen.
Zo is er bijvoorbeeld een concept rekenschema gemaakt om de netto opbrengst te bepalen die de extra zoetwatervoorziening oplevert onder verschillende aannames over kosten en baten waarbij verschillende bedrijfsoppervlakten ingesteld kunnen worden voor bouwplannen met aardappel, zomertarwe, wintertarwe, bloemkool, suikerbieten, zaai ui, appels (Elstar) en peer (Conference).
De provincie Zeeland, ZLTO, het Waterschap Brabantse Delta, de gemeente Schouwen-Duiveland, Productschap Tuinbouw, Handelsonderneming Meeuwse en STOWA dragen allemaal financieel bij aan het project. Het Waterschap Scheldestromen draagt bij in de vorm van lokale gebiedsspecifieke expertise, het regelen van vergunningen en het verzorgen van kleine waterhuishoudkundige maatregelen.
