REACHOUT helpt Europese steden met “Climate services”

Laatste mijl in “Climate services” = volgende stap in klimaataanpassing steden

REACHOUT is een onderzoeks- en innovatieproject van de EU (Green Deal H2020) en gecoördineerd door Deltares en Stichting CAS. Zeven Europese steden namen deel aan REACHOUT: Amsterdam, Milaan, Athene, Cork, Gdynia, Lillestrøm en Logroño. Andere partners waren Tecnalia (Spanje), University College Cork (Ierland), NGI (Noorwegen), Stichting Sendzimir (Polen), VU (Nederland), Ecologic Institute (Duitsland) en CMCC (Italië).

Het project startte in 2021 na een oproep vanuit de EU Green Deal voor de ontwikkeling van gebruikersgerichte “climate services” (klimaatdiensten) met als centrale vraag "How to bridge the last mile in climate service delivery?" REACHOUT vond dat deze vraag beter omgedraaid kan worden in “Wat hebben gebruikers nodig voor hun volgende stap in het adaptatietraject?”

Testcases

REACHOUT heeft in drie ontwikkelingscycli samen met zeven stedenpartners in Europa op maat gemaakte klimaatadaptatietools ontwikkeld. De steden vertegenwoordigden verschillende stadia van volwassenheid in hun ontwikkeling van klimaatadaptatie en vormden ideale testcases om te onderzoeken welk soort tools of combinatie van tools het best aansluit op de behoeften van de verschillende steden. Ook werd gekeken naar welke innovaties nodig zijn in de tools of welke barrières binnen de context waarbinnen ze gebruikt worden (het zogenaamde city hub business model) moeten worden overwonnen.

Triple A-benadering

Traditionele “Climate services” zijn sterk gericht op risicobeoordelingen en leiden vaak eerder tot stapsgewijze aanpassing in plaats van ingrijpende verandering. Om echt te versnellen, hebben steden en regio's een bredere en meer geïntegreerde set van klimaatdiensten nodig die zijn afgestemd op hun lange-termijn-doelen voor meer veerkrachtige steden.

Geïnspireerd door de aanpak van de klimaatstresstest die in het Nederlandse Deltaprogramma is ontwikkeld, heeft REACHOUT de triple-A aanpak toegepast om de meer dan 20 tools (die samen met de steden verder zijn ontwikkeld), te structureren in tools voor de analyse van klimaatrisico's en kwetsbaarheid, tools om risico's te prioriteren en ambities voor adaptatie te formuleren en tools die actieplanning kunnen ondersteunen. De toevoeging van een stap vóór het stellen van ambities maakte echt het verschil waardoor steden uit konden zoomen om adaptatie te integreren met andere ambities op het gebied van stedelijke ontwikkeling, zoals het vergroenen van de stad, het terugdringen van verkeer of het aanpakken van kansengelijkheidskwesties. Hiervoor werden tools om sociale kwetsbaarheid in kaart te brengen, gecombineerd met tools voor overstromings- en hitterisico's. Zie ook: Ambitiebepaling door klimaatdiensten om klimaatbestendige ontwikkeling te stimuleren - ScienceDirect

Met dit project hebben we de succesvolle Nederlandse stresstestaanpak voor steden vertaald naar andere landen. Tegelijkertijd hebben we ook veel kennis opgedaan in de andere landen. En omdat we het frame veranderden van wat we niet willen (klimaatrisico's), naar wat we wel willen (klimaatadaptieve steden), zal het enthousiasme voor adaptatie en daarmee de behoefte aan tools en data voor klimaatdiensten toenemen.

Projectleiders Ad Jeuken (Deltares) en Hasse Goosen (CAS)

Tools, demonstrators en leerprogramma op Triple-A-Toolkit.eu

Het belangrijkste tastbare eindresultaat van het project is het platform Triple-A Toolkit voor potentiële gebruikers van de tools (gemeenten, adviseurs) en aanbieders. Hier staat informatie over welke tools het meest geschikt zijn voor hun vraag, of het nu gaat om de aanpak van hitte, overstromingen, het prioriteren van de meest kwetsbare groepen of het verkennen van opties voor “nature-based solutions.” Er worden richtlijnen gegeven over de vereiste inspanning, welke niveaus van ondersteuning kunnen worden geboden en wat er nog meer nodig is om de tools te gebruiken.

In het project werden 'climate stories' ontwikkeld door de steden met ArcGIS Story maps om de technische resultaten van tools herkenbaar te maken voor de inwoners. In Athene bijvoorbeeld, volgen we een oudere vrouw Sofia en haar kleinkinderen tijdens hun dagelijkse activiteiten tijdens een hete zomer.

In 'city solutions' zien we hoe de steden de tools hebben gebruikt om hun beleidsbehoeften te onderbouwen. Er zijn gemeenschappelijke uitdagingen te zien: Hoe kan ik mijn stad beschermen tegen overstromingen terwijl ik uitbreid en groei? Hoe kunnen we een gezond leven garanderen bij extreme hitte? Hoe kunnen kleine steden met weinig capaciteit beginnen met aanpassing? Waar moeten we “nature-based solutions” ontwerpen om het meest effectief te zijn? Hoe kunnen we ons aanpassen aan klimaatverandering en iedereen hierin meenemen? Hoe kunnen we onze assets en investeringen beschermen?

Verder zijn in het webportaal verkorte leermodules te vinden die tijdens het project zijn ontwikkeld en aangeboden.

Belangrijkste lessen

In elke toepassing is 'maatwerk' nodig. Er zal altijd een kennismakelaar nodig zijn om het potentieel van klimaatdiensten lokaal te kunnen benutten. Dit kan niet door Europese organisaties als Copernicus of JRC alleen worden georganiseerd. Een belangrijke rol lijkt weggelegd voor nationale informatieplatforms, maar ook steden moeten investeren in hun eigen databeleid én kennis en expertise opbouwen.

Rol van Deltares

Naast het formeel leiden van het project, ontwikkelde Deltares de “Climate services”. Deltares was samen met verschillende steden betrokken bij het ontwikkelen en testen van tools, zoals de FloodAdapt-tool in Cork, de Climate Resilient City Toolbox in Lillestrom, Gdynia en Athene en een nieuwe aanpak voor Climate resilient pathways waarin klimaatadaptatie en -mitigatie en stedelijke ontwikkelingsopgaven integraal worden bekeken in Cork en Logroño.

REACHOUT heeft Lillestrøm geholpen om beter samen te werken met bewoners op het gebied van stormwaterbeheer.

Einar Flaa, coördinatie en klimaatadaptatie van de REACHOUT City Hub gemeente Lillestrøm