Functionele prestatie van natte kunstwerken voor biodiversiteit : kwantificering, overwegingen en maatregelen

In het Kennisprogramma Natte Kunstwerken (KpNK) ontwikkelen en bundelen Deltares, MARIN, TNO en Rijkswaterstaat de technische, functionele en economische kennis die nodig is om de besluitvorming omtrent de Vervanging- en Renovatie (VenR-)opgave bij de civiele en bewegende delen van natte kunstwerken effectief, efficiënt, transparant en toekomstbestendig te onderbouwen. In het KpNK is door Rijkswaterstaat en Deltares ten behoeve van het doorlopen van de Regioanalyse en Planfase volgens de VenR-doorklikplaat een iteratieve werkwijze ontwikkeld (zie het hoofdrapport over de iteratieve werkwijze KpNK (2024a)). Het bepalen van de functionele prestatie is één van de stappen in deze iteratieve werkwijze. De functionele prestatie van een kunstwerk geeft aan in welke mate een kunstwerk presteert ten aanzien van de eisen of wensen voor een bepaalde functie die aan dat kunstwerk gesteld worden. Door de functionele prestatie te kwantificeren kan een beeld worden gevormd van de mate waarin een kunstwerk zijn functies vervult, zowel in de huidige situatie als onder een veranderende toekomst. Een uitgebreide algemene beschrijving van het begrip functionele prestatie en de toepassing daarvan is beschikbaar in KpNK (2024d). Een eerste verkenning van de mogelijkheden om biodiversiteit te beschouwen bij de kwantificering van de functionele prestatie van natte kunstwerken is opgenomen in KpNK (2024o). Het voorliggende rapport biedt een verdieping ten aanzien van de functionele prestatie van natte kunstwerken rond biodiversiteit. Daarmee vormt dit rapport de “Handreiking Biodiversiteit” bij de iteratieve werkwijze. De aspecten van het brede begrip “biodiversiteit” waar de natte kunstwerken van Rijkswaterstaat mee te maken hebben zijn: de connectiviteit tussen waterlichamen (voor een groot deel vismigratie); het faciliteren van de juiste habitat binnen de invloedsfeer van het kunstwerk (door het regelen van de waterpeil en het verdelen van debiet); en in mindere mate het management van natuur en biodiversiteit op het kunstwerkcomplex zelf. Het meenemen van de Kader Richtlijn Water, Programmatische Aanpak Grote Wateren en eventueel Natura 2000 doelstellingen in het VenR-proces dekt in belangrijke mate de functie biodiversiteit voor natte kunstwerken. Het meenemen van mogelijke maatregelen ten behoeve van biodiversiteit in een vroeg stadium van het VenR-proces is nodig om de ruimtelijke en kosten implicaties transparant in kaart te brengen bij het ontwikkelen en afwegen van oplossingsrichtingen.