Flexibeler drinkwater winnen straks noodzaak

Veranderingen in de waterbeschikbaarheid en watervraag maken de waterlevering op lange termijn onzeker. Daarom is in 2020 het driejarige project 'Flexibiliteit in toekomstige winningen – inspelen op de uitdagingen van de toekomst' gestart.

Vitens, Deltares en Ruimtevolk zoeken in dit project naar manieren om de drinkwaterwinning van de verre toekomst (over 100 jaar) flexibeler te maken. Dat gebeurt door het verbinden van bestaande kennis en via ontwerpend onderzoek. Flexibiliteit is daarbij gedefinieerd als het vermogen van winningen om zich snel aan te passen aan de gewijzigde situatie als zich een verstoring of verandering voordoet. Het gaat daarbij zowel om aanpassingen aan veranderingen in de omgeving als om het beperken van de impact van de winning op de omgeving. Denk hierbij aan bijvoorbeeld verstedelijking, natuurontwikkeling of de transitie van de landbouw.

De eerste fase van het project is inmiddels afgerond met als resultaat het rapport 'Flexibele drinkwaterwinningen – kennisbasis'. In dit rapport is de gezamenlijke kennisbasis beschreven en zijn scenario’s opgesteld op basis van (on)voorspelbare ontwikkelingen en de dynamiek in waterbehoefte. In de volgende fase worden op basis van ontwerpend onderzoek oplossingsconcepten ontwikkeld en zullen uiteindelijk bouwstenen voor een flexibele drinkwaterwinning worden gedestilleerd.

Maatschappelijke opgaven van invloed

Voor de komende honderd jaar verwachten we belangrijke ontwikkelingen en maatschappelijke opgaven die van invloed zijn op de waterkwaliteit en waterkwantiteit in Nederland. Aan de ene kant zijn er ontwikkelingen in vraag en aanbod in de komende 100 jaar, die afhangen van beschikbaarheid en kwaliteit van het drinkwater en de mate van innovatie en doorgevoerde veranderingen, zoals deregulering, verduurzaming, en toenemend ruimtegebrek. Hier hebben we enigszins invloed op. Aan de andere kant is er de veranderende omgeving, bijvoorbeeld de gevolgen van klimaatverandering. Hier hebben we weinig tot geen invloed op. Combinaties van verschillende ontwikkelingen in scenario's leiden dan tot verschillende patronen in hoe de vraag zich ontwikkelt.

De ontwikkelingen verbeeld

Om de verbeelding te prikkelen en het concept flexibiliteit beter te begrijpen, zijn op basis van de vraagscenario's in het rapport verhaallijnen beschreven. Die verhaallijnen zijn verbeeld in een toekomstperspectief van 100 jaar vooruit. In het scenario 'De Wending' is weinig dynamiek maar wel een onvoorspelbaar patroon.

Ontwerpen voor zes typen drinkwaterwinningen

Voor het project zijn zes typen winningen beschreven met de gewenste vorm van flexibiliteit. Voor deze winningen worden nu flexibele oplossingen ontworpen:

• Diepe grondwaterwinning
• Ondiepe grondwaterwinning, landelijke omgeving
• Ondiepe grondwaterwinning, stedelijke omgeving
• Oevergrondwaterwinning
• Oppervlaktewaterwinning met bekkens
• Decentrale winning (eventueel met bekkens)