Lange termijn waterzekerheid wereldwijd onder druk

Droogtes en extreme regenval eisen een zware tol van levens en economieën. Smeltende sneeuw, ijs en gletsjers vergroten risico’s zoals overstromingen en bedreigen op lange termijn de waterzekerheid voor vele miljoenen mensen. Op dit moment hebben 3,6 miljard mensen ten minste één maand per jaar onvoldoende toegang tot water en dit zal volgens UN Water naar verwachting toenemen tot meer dan 5 miljard in 2050.

Deltares heeft met de volgende informatie bijgedragen aan dit rapport van WMO:

1. model simulaties van rivierafvoeren voor geheel Europa op 1 vierkante kilometer voor de periode 1990-2022,
2. simulaties van instroming (inflow) en water volume van stuwdammen wereldwijd voor periode 1990-2022, en
3. afwijkingen van gemeten reservoir oppervlak van Global Water Watch.

Het advies van WMO: investeer in monitoren en delen van gegevens

Maar ondanks de hoeveelheid informatie in het rapport is er nog te weinig bekend over de werkelijke staat van de zoetwatervoorraden in de wereld aldus het rapport. ‘We kunnen niet beheren wat we niet meten’ en daarom roept het op tot een fundamentele beleidsverandering.

Het monitoren, delen van gegevens, grensoverschrijdende samenwerking en beoordeling van watervoorraden moeten worden verbeterd. Er moet meer worden geïnvesteerd om dit mogelijk te maken want het is van vitaal belang om de samenleving te helpen omgaan met toenemende extremen van te veel of te weinig water. Meer gegevensuitwisseling is nodig om bijvoorbeeld zinvolle vroegtijdige waarschuwingen mogelijk te maken. En, voor een meer gecoördineerd en geïntegreerd water management als integraal onderdeel van klimaatactie.

Voor het rapport hebben tientallen experts input geleverd. Het vult het vlaggenschiprapport State of the Global Climate van dezelfde WMO aan.

Dit WMO rapport is een belangrijke uitgave. We hebben te maken met een veranderend en steeds grilliger klimaat. Het bij elkaar brengen van diverse hydrologische modelsimulaties en de beschikbare metingen van afvoer, grondwater, gletsjers en reservoirs, zoals in dit rapport, levert jaarlijks een betrouwbaar beeld op van de status en trends van waterbeschikbaarheid globaal. Deze informatie helpt beleidsmakers om water en reservoirs in de nabije toekomst beter te beheren. Zo kunnen we beter omgaan met toenemende extremen.

Albrecht Weerts, expert data model integratie en hydrologische voorspellingen

Verschillende hydrologische variabelen bepalen de watervoorraad

Het rapport geeft een onafhankelijke en consistente kwantitatieve beoordeling op wereldschaal van de watervoorraden in grote stroomgebieden in vergelijking met het lange termijn gemiddelde voor verschillende variabelen zoals rivierafvoer, grondwater, verdamping, bodemvocht, instroom in reservoirs enzovoorts.

In 2022 was er in meer dan 50% van de mondiale stroomgebieden sprake van afwijkingen van de normale rivierafvoer. De meeste van deze gebieden waren droger dan normaal, terwijl een kleiner percentage van de bekkens boven of veel boven normale omstandigheden vertoonde. Dit was vergelijkbaar met 2021. In meer dan 60% van de grote waterreservoirs was de instroom lager of normaal, wat een uitdaging vormt om alle gebruikers van water te voorzien in een steeds veranderlijker klimaat.

In 2022 vielen de anomalieën in bodemvochtigheid en verdamping in de rivierafvoer op. Zo was er in Europa in de zomer een verhoogde verdamping en een verlaagd bodemvocht en rivierdebiet als gevolg van een grote hittegolf en droogte. Dit leidde niet alleen tot uitdagingen in de landbouw, maar ook tot het stilleggen van elektriciteitscentrales vanwege een gebrek aan koelwater.

De overgang van La Niña in 2022 naar El Niño in 2023 zal waarschijnlijk een grote invloed hebben op de hydrologische cyclus die in het volgende rapport van 2024 zal worden geanalyseerd.

Waarom is dat hydrologisch evenwicht zo belangrijk

Een verstoord hydrologisch evenwicht veroorzaakt overlast door te veel of te weinig water maar veroorzaakt ook rampen. Een aantal voorbeelden uit 2022:

• In de zomer van 2022 werden grote delen van Europa getroffen door ernstige droogte, die het transport in rivieren als de Donau en de Rijn bemoeilijkte en de productie van elektriciteit uit kernenergie in Frankrijk verstoorde door een gebrek aan koelwater.
• De scheepvaart op de Mississippi in de VS ondervond hinder van het extreem lage waterpeil als gevolg van de aanhoudende droogte in de VS.
• In Zuid-Amerika heeft het stroomgebied van de rivier La Plata sinds 2020 te kampen met aanhoudende droogte. Dit veroorzaakte een aanzienlijke daling van de waterkrachtproductie in 2022, als gevolg van lage rivierdebieten. In Paraguay was er in 2022 verschillende keren geen watertoevoer.
• Ernstige droogte in het stroomgebied van de Yangtze in China leidde tot een veel lager dan gemiddelde rivierafvoer, instroom in reservoirs en bodemvochtigheid.
• Langdurige droogte leidde tot een grote humanitaire crisis in de Hoorn van Afrika. In het Niger-bekken en een groot deel van Zuid-Afrika daarentegen was de rivierafvoer hoger dan gemiddeld, wat in 2022 gepaard ging met grote overstromingen.
• Een enorme overstroming trof het stroomgebied van de Indus in Pakistan, waarbij ten minste 1700 doden vielen, 33 miljoen mensen werden getroffen en naar schatting meer dan US$ 30 miljard aan economische verliezen werd geleden. Een hittegolf aan het begin van het jaar deed het smeltwater van gletsjers toenemen, waardoor de rivierniveaus stegen, die vervolgens weer aangroeiden door hevige moessonregens die in juli en augustus meer dan twee keer zo hevig waren als gemiddeld.

Wereldwijde samenwerking

Het rapport State of Global Water Resources kwam tot stand met input van een breed netwerk van hydrologische experts, waaronder nationale meteorologische en hydrologische diensten, wereldwijde datacentra en leden van wereldwijde hydrologische modelleer community's.