Toestandsbeoordelingen en trends 2021 voor nutriënten in KRW-waterlichamen
Expert(s) |
Annelotte van der Linden
Jaarlijks leveren alle waterbeheerders data aan het Informatiehuis water (IHW) voor de beoordeling van de toestand van de Kaderrichtlijn water (KRW) wateren. Deltares verwerkt in opdracht van het ministerie van I&W de data voor nutriënten in een jaarlijkse memo en neemt ze op in de viewer van de applicatie KRW-NUTrend. Daarnaast worden de data onder meer gebruikt voor landelijke beleidsevaluaties. De resultaten in de viewer zijn nu bijgewerkt tot en met het toetsjaar 2021.
Uit de in 2021 uitgevoerde toetsing (data 2018-2020) blijkt dat iets meer dan de helft van de Nederlandse KRW-Waterlichamen een goede toestand heeft bereikt voor N-totaal (58%) en P-totaal (56%). De toestand voor beide stoffen verbetert al sinds geruime tijd. In de zoute wateren blijft opgelost anorganisch stikstof (DIN) achter, met 35% van de KRW-waterlichamen in een goede toestand. Een duidelijke verbetering voor DIN is zichtbaar vanaf 2018.
Voor nog meer informatie over de nutriënten is er de KRW-NUTrend applicatie. De webapplicatie geeft snel inzicht in de nutriëntensituatie in de ruim 700 Nederlandse waterlichamen die zijn aangewezen voor de Kaderrichtlijn Water. KRW-NUTrend toont per monitoringslocatie, waterbeheerder en/of stroomgebied waar de waterkwaliteit tussen 1990 en 2020 verbetert, waar die verbetering achterblijft of waar de kwaliteit verslechtert. Zo’n landelijk eenduidig overzicht is belangrijke input voor gebiedsgericht beleid ten aanzien van eutrofiëring van Nederlandse wateren.
De applicatie is in opdracht van het Ministerie van I&W ontwikkeld door Deltares. http://krw-nutrend.nl/ KRW-NUTrend is in te zien via computer en/of tablet. Op de smartphone werkt de applicatie vooralsnog niet.
In het voorjaar van 2022 is de applicatie in een nieuw jasje gestoken. Daarbij is ook de mogelijkheid gecreëerd om KRW-NUTrend verder uit te breiden. Hierbij kan gedacht worden aan extra parameters zoals ammonium, nitraat, de biologische toestand of de eutrofiëringskarakteristiek. Ook zou opname van het Meetnet Nutriënten Landbouw Specifiek Oppervlaktewater (MNLSO) een interessante uitbreiding kunnen zijn.
Hoe werkt KWR-NUTrend
De applicatie is onderverdeeld in drie verschillende onderdelen: toestand, trends en concentraties, met daarin verschillende informatie voor stikstof, fosfor en DIN voor de toetsjaren 1990 tot en met 2021. De waterlichamen worden weergegeven als een puntlocatie, het geografische middelpunt van het betreffende waterlichaam.
De waterkwaliteitsdata voor stikstof, fosfor en DIN in deze applicatie zijn afkomstig van de waterbeheerders (via het Waterkwaliteitsportaal van het Informatiehuis Water) en RWS (via DONAR). De data tot en met 2014 zijn tot stand gekomen door individuele meetgegevens van de verschillenden stikstof en fosforfracties om te rekenen tot stikstof-totaal, fosfor-totaal en DIN, en te koppelen aan de juiste KRW-waterlichamen. Vanaf 2015 wordt gebruik gemaakt van de gegevens van de waterbeheerders zelf, zoals getoetst in de webapplicatie Aquokit[1].
Vanuit de zo verkregen dataset 1990-2020 is de toestand bepaald door het 3-jarig zomer-gemiddelde te vergelijken met de norm voor toetsjaar 2021 (juni 2021). Door gebruik te maken van deze norm voor alle jaren is het mogelijk om de toestand voor de verschillende toetsjaren met elkaar te vergelijken.
[1] De Aquokit is een internetapplicatie voor de gegevensverwerking in de monitoringcyclus. Met de Aquokit kunnen waterbeheerders fysisch-chemische en biologische monitoringgegevens van oppervlaktewater-, grondwater- en bodemkwaliteit toetsen aan landelijke waterkwaliteitsnormen.
1. Toestand
De KRW-NUTrend applicatie is ingedeeld in drie onderdelen. In het onderdeel ‘toestand’ zijn in verschillende kaarten en grafieken de resultaten van de toestandsbepaling en het doelgat (afstand tot norm) weergegeven voor de KRW-waterlichamen. Zowel de kaarten als grafieken kunnen getoond worden op landelijk-, stroomgebied- of waterbeheerderniveau. Een aantal voorbeelden zijn gegeven in figuren 2 tot en met 5. Daarnaast kunnen de resultaten voor de toetsjaren 1990 tot en met 2021 van jaar tot jaar bekeken worden.
2. Trend
Als voor een KRW-monitoringslocatie een meetreeks van minimaal 10 jaar beschikbaar is kan de trend voor deze locatie berekend worden. In onderdeel ‘trends’ wordt dan aangegeven of er een op- of neerwaartse trend aanwezig is op de betreffende monitoringslocatie. Voor deze KRW-monitoringslocaties kunnen de gebruikers van de webapplicatie een grafiek zien met daarin de meetreeks, de trend en de trendhelling (figuur 6).
3. Concentraties
Het onderdeel ‘concentraties’ bevat uitgebreidere informatie per KRW-waterlichaam. In de overzichtskaarten wordt informatie gegeven over de (driejarige) zomer- en jaargemiddelde concentraties. Door in de kaart op een waterlichaam te klikken komen grafieken met de concentraties van de KRW-monitoringslocaties behorende bij het KRW-waterlichaam in beeld (figuur 6), waarbij ook de verhouding van de concentraties ten opzichte van de doelen wordt getoond. Deze figuren maken ook meteen duidelijk hoe we van individuele concentratiemetingen tot een KRW-toestandsbeoordeling komen.
Dankzij deze landelijke KRW-NUTrend applicatie zijn de meetgegevens en de KRW beoordelingen op landelijk niveau inzichtelijk en toegankelijk gedocumenteerd.
Meer informatie: KRW-NUTrend@deltares.nl
