Giftige algenbloei: bronaanpak is dé oplossing
Giftige algenbloei is een groeiend milieuprobleem voor zwemmers en het waterleven. Naast dode dieren en verstoorde voedselketens, krijgen mensen gezondheidsklachten na het zwemmen. Huidirritaties, misselijkheid en hoofdpijn. kunnen de gevolgen zijn van de giftige stoffen die blauwalgen veroorzaken. Ook kunnen deze algen het drink- of sproeiwater behoorlijk verslechteren.
Er is een vermoeden dat stijgende temperaturen in de zomermaanden – een effect van klimaatverandering – ook de kans op algenbloei doet toenemen. Deltares helpt overheden, waterautoriteiten, recreatiebedrijven en vissers algenbloei beter te voorspellen en onderzoekt maatregelen om ongewenste algenbloei tegen te gaan, watergerelateerde gezondheidsrisico’s te verminderen en het ecosysteem te herstellen.
De meest voorkomende toxische algenbloei in zoetwater is die van blauwalgen, beter bekend als cyanobacteriën. Tijdens de bloei komen toxines vrij die bij contact huidirritatie, of bij inslikken braken en misselijkheid kunnen veroorzaken. In kustwateren komen, naast blauwalgen, ook andere soorten, zoals rode en bruine algen voor.
Ook die algen kunnen negatieve gevolgen hebben voor aquatische ecosystemen. Hun ontbinding leidt tot zuurstofgebrek in het water. Als ze zich ophopen in schelpdieren kunnen ze ernstige vergiftigingsverschijnselen veroorzaken bij consumptie.
Voorspellingen wanneer en in welk water je veilig kunt zwemmen
De toegepaste kennis van Deltares zorgt er voor dat we opdrachtgevers kunnen adviseren over de praktische gevolgen die blauwalgen hebben: voor het zwemwater en de biodiversiteit. Daarvoor monitoren en modelleren we algenbloei, zowel in kustwater als zoetwater. De modellen geven voorspellingen over de korte termijn, bijvoorbeeld of je over een week nog veilig kan zwemmen op een bepaalde locatie. Maar we maken ook modellen voor de langere termijn, zoals een seizoen of een jaar.
Monitoring doen we door samen te werken met partijen die metingen doen met sensoren, of we maken gebruik van aardobservatie. Bijvoorbeeld om algenbloei in gebieden zoals het Markermeer en het IJsselmeer in kaart te brengen. We proberen dan te achterhalen wat deze algenbloei betekent voor de natuur in deze watersystemen.
We testen ook innovaties voor partners, bijvoorbeeld over het plaatsen van bellenschermen waardoor de algen minder licht krijgen en minder groeien.
De echte oplossing voor het tegengaan van giftige algenbloei; pak de oorzaak aan in plaats van symptomen te bestrijden.
Miguel Dionisio Pires, expert waterkwaliteit en algen
Omdat Deltares het watersysteem altijd integraal bekijkt zien we toxische algenbloei niet los van het tegengaan van waterverontreiniging door nutriënten zoals fosfaat en stikstof. ‘Een symptoom daarvan is algenbloei’, zegt Deltares-expert Miguel Dionisio Pires. ‘Als je algenbloei ziet, weet je dat er iets niet goed is met het watersysteem. Met monitoring en modellering helpen we waterbeheerders om de waterkwaliteit te verbeteren.’
Bronaanpak is volgens ons de enige oplossing die helpt om giftige algenbloei daadwerkelijk en voorgoed terug te dringen. De overmaat aan nutriënten verminderen en afvalwater zuiveren. Veel stikstof en fosfaten in het water hebben een negatief effect op de meeste organismen. Slechts een aantal soorten profiteert hiervan; muggenlarven en een paar andere, kleine dieren domineren dan het water. Minder nutriënten geeft een kleinere biomassa maar meer variëteit. Het gaat algenbloei tegen en herstelt het ecosysteem.
Open source kennis voor internationaal tegengaan gezondheidsrisico’s algenbloei
Nutriënten die in het oppervlaktewater terecht komen, bijvoorbeeld via het grondwater, is iets wat we wereldwijd zien: Zuid-Amerika, Azië, Noord-Amerika maar ook in Europa. Landen in warmere streken hebben vaak grote waterreservoirs waaruit ze rechtstreeks water onttrekken voor drinkwater. Ook wordt in die waterreservoirs gevist en gezwommen. Giftige algenbloei voorkomen is daar dus erg belangrijk.
Deltares spant zich in om wereldwijd de gezondheidsrisico’s van giftige algenbloei onder de aandacht te krijgen én op te lossen. Dat doen we onder meer door onze voorspellingsmodellen via open source beschikbaar te stellen. Daarmee kunnen waterbeheerders wereldwijd beter voorspellen wanneer algenbloei zich gaat voordoen en maatregelen nemen. Ook brengen we in kaart wat de effecten van algenbloei is voor waterplanten en dieren.
Samenwerking
We werken samen met verschillende instanties, waaronder universiteiten en andere kennisinstituten, om onze modellen te verbeteren en nieuwe kennis op te doen. Gezamenlijk combineren we onze kennis voor de wetenschappelijke onderbouwing van nieuwe modellen.
