Gezondheidsgevolgen na overstromingen en droogtes in riviergebied

Gezondheidsrisico's bij overstromingen

Gezondheidsschade door overstromingen ontstaat bijvoorbeeld doordat het drinkwater vervuild is, door fysiek contact met pesticiden afkomstig van landbouwgrond, diarree veroorzakende bacteriën uitgescheiden door mensen en vee, of zware metalen afkomstig uit de industrie. Na een overstroming moeten we ook alert zijn op ziektes die worden overgebracht door bijvoorbeeld muggenplagen en de mentale en fysieke gevolgen van stress niet onderschatten.

Gezondheidsrisico's bij droogte

Bij droogte zie je dat bijvoorbeeld oogsten mislukken en de waterkwaliteit verslechterd doordat dezelfde lozingen in minder water kunnen worden verdund. Deltares-expert Gertjan Geerling: ‘Onze aanpak voor het onderzoeken van de gezondheidseffecten bij overstromingen, kunnen we ook hanteren voor droogte. Ook dan wil je de ziektedruk verminderen. Die kan bijvoorbeeld ontstaan doordat een tekort aan water de voedselvoorziening bedreigt en de toegang tot schoon drinkwater onder druk zet. Als er minder water stroomt, is het risico op concentraties van vervuiling groter.’

Voorbereiden op gevolgen van overstromingen en droogte

Deltares helpt haar opdrachtgevers zich beter voor te bereiden op de gevolgen voor de gezondheid van overstromingen en droogte.

Ziektes als gevolg van overstromingen zijn afhankelijk van veel factoren. De gezondheidseffecten van overstromingen nemen we integraal mee in onze aanpak.

Gertjan Geerling - expert water en gezondheid

We onderzoeken voor beleidsmakers; beslissers in rivierbeheer maar ook hulpverleners de gezondheidseffecten van een overstroming en hoe zij die bijbehorende ziektedruk kunnen verminderen of voorkomen. Dit doen we door verschillende factoren mee te nemen zoals:

• het type overstroming (snelheid, diepte, duur)
• stad of ruraal gebied
• de lokale gezondheidsomstandigheden (welke ziektes komen voor, status gezondheidszorg)
• de kwetsbaarheid van de bevolking (zoals demografische en sociaal-economische samenstelling).

Dat kan variëren van een klein gebied met weinig mensen tot een groot, dichtbevolkt gebied met veel huizen, gebouwen en activiteiten. Het kan gaan over een gebied dat woningen heeft die tegen een stootje kunnen, een goede infrastructuur heeft en moderne ziekenhuisfaciliteiten of juist het tegenovergestelde: kwetsbare huizen en voor (gewonde) mensen nauwelijks toegang tot hulp, ziekenhuis of schoon (drink)water als rivieren buiten de oevers treden.

Diverse invalshoeken om gezondheidseffecten te onderzoeken

Om de gezondheidseffecten van een overstroming goed in kaart te brengen, onderzoeken we de ziektedruk vanuit diverse invalshoeken. Denk hierbij aan fysieke schade, mentale stress, voedsel- en drinkwater gerelateerde klachten, ziektevirussen via muggenplagen, zware verontreiniging van chemische fabrieken en schimmels. Schimmels krijgen bijvoorbeeld vrij spel als het water zakt, maar de huizen nog lang vochtig blijven. Ze kunnen longklachten veroorzaken.

Prioriteren van aanpak in tegengaan effecten van overstromingen

We berekenen voor onze opdrachtgevers waar overstromingen of droogte plaats zullen vinden en wat de verwachte aard en omvang zal zijn. De gezondheidseffecten en de kosten daarvan voor de maatschappij, brengen we in kaart vanuit de eerdergenoemde invalshoeken en met oog voor de persoonlijke en de sociaal-economische kwetsbaarheid, het milieu en de infrastructuur.

De onderlinge afhankelijkheid van deze factoren maken we inzichtelijk met behulp van beslissingsondersteunende computermodellen. Daarmee kunnen beleidsmakers en rivierbeheerders toekomstscenario’s opstellen en de effecten van mogelijke maatregelen toetsen en prioriteiten stellen: welke effecten van overstromingen willen ze als eerste voorkomen of verminderen? Deze specifieke module heet D-Health.

Samenwerking

Voor het verminderen van de ziektedruk bij overstromingen of droogte, werkt Deltares samen met het Nederlandse RIVM, de World Health Organisation en rivierbeheerders en overheden in binnen- en buitenland maar bijvoorbeeld ook het Rode Kruis