Zeespiegel Nederlandse kust in 2017 hoogste ooit gemeten
Let op: dit bericht is door recent onderzoek gedateerd. Met de Zeespiegelmonitor 2022 geeft Deltares een update van de resultaten.
In het jaar 2017 was de gemiddelde zeespiegel langs de Nederlandse kust hoger dan ooit eerder gemeten. De Nederlandse zeespiegel, het gemiddelden van de metingen van zes getijstations, steeg naar 11 cm boven NAP. De laatste hoogste meting was in 2007, toen de gemiddelde zeespiegel 9 cm boven NAP was. Waarom stond het water in 2017 zo hoog?
Geen verrassing
Zeespiegelexpert Fedor Baart: “Dat de zeespiegel nu het hoogste niveau ooit bereikt verrast me niet. Het water langs de kust stijgt al sinds 1890 geleidelijk, met zo’n 0.2cm per jaar door de smelting van het ijs en opwarming van de oceaan. In principe verwacht je dus elk jaar dat de zeespiegel de hoogste ooit gemeten wordt. Wat eigenlijk interessanter is, is waarom de zeespiegel de afgelopen 10 jaar niet steeg?” Daar zijn twee belangrijke oorzaken voor aan te wijzen.
Aantal stormvloeden
De eerste oorzaak is dat er niet zo veel stormvloeden zijn geweest. Het jaar 2007, toen de storm Kyrill enkele dagen voor opstuwing zorgde, en er nog drie stormvloeden volgden, was het laatste jaar met meerdere stormvloeden binnen één jaar. Daarna was het relatief rustig, tot eind 2013 de Sint Nicolaasvloed ons land teisterde. Als het een paar dagen flink stormt, stijgt de waterstand aan de kust met meer dan een meter en dan is de jaargemiddelde waterstand zomaar een centimeter hoger.
Afgelopen jaar waren voor het eerst sinds 2007 meerdere stormvloeden in een jaar. Het jaar begon met een storm die het water in de Waddenzee en Eemshaven op 12 januari en in de nacht van de 14 januari flink opstuwde. Eind oktober 2017 stond het water in de Eemshaven 4 meter boven NAP, meer dan 2 meter bovenop het getij.
Langjarig getij
Een andere belangrijke oorzaak van de verhoogde waterstand is het langjarige getij. Elke 18.6 jaar stijgt en daalt de zeespiegel met ongeveer 2cm. De laatste piek was in 2004, we zitten nu weer in een opgaande lijn, tot deze zal pieken in begin 2023. De combinatie van relatief weinig stormvloeden en een relatief laag getij zorgde in de periode 2007-2016 voor een stilstand van de zeespiegelstijging. Dat we nu weer voor het eerst een hogere zeespiegel zien past dus in de lijn der verwachting.
Metingen
De jaargemiddelde zeespiegel voor Nederland is bepaald op basis van de metingen van de zes hoofdstations (Vlissingen, Hoek van Holland, IJmuiden, Den Helder, Harlingen en Delfzijl), van Rijkswaterstaat. Deze getijdestations meten elke minuut de zeespiegelstand. In de zeespiegelmonitor van Deltares en HKV worden deze gegevens jaarlijks geanalyseerd en wordt de huidige zeespiegelstijging bepaald. In de tabel hieronder zijn de extreme waardes van de zeespiegel per station te zien voor het jaar 2017, deze zijn allemaal opgetreden tijdens eerder genoemde stormen.
Waterstanden
| Station | Tijd | Hoogste waterstand (m + NAP) |
|---|---|---|
| Delfzijl | 2017-01-14 00:23:00 | 3.94 |
| Den Helder | 2017-01-13 19:58:00 | 2.13 |
| Harlingen | 2017-01-13 21:33:00 | 2.99 |
| Hoek van Holland | 2017-12-08 05:58:00 | 2.38 |
| IJmijden | 2017-01-13 16:20:00 | 2.37 |
| Vlissingen | 2017-01-14 02:54:00 | 3.36 |
De zeespiegelstijging die gemeten wordt bij getijdestation is relatief en omvat ook een bijdrage van bodemdaling. Deze varieert over Nederland onder invloed van geologische processen en loopt richting het noorden op, van ongeveer 2 cm/eeuw bij Vlissingen tot 7 cm/eeuw bij Harlingen. Lokaal zakt de bodem door menselijk invloed nog veel harder: bij Delfzijl is de bodem door gaswinning meer dan 20 cm gezakt in de laatste decennia en was de bijdrage van bodemdaling aan zeespiegelstijging dus groter dan de bijdrage van het smeltende landijs en het uitzettende water.
Versnelde zeespiegelstijging
Dat de zeespiegel vorig jaar hoger lag betekent niet dat de zeespiegel nu sneller stijgt. Voor het bepalen van wat we de “huidige zeespiegelstijging” noemen houden we rekening met hoe hard en uit welke richting het stormt. Ook wordt rekening gehouden met het nodale getij. De huidige zeespiegelstijging langs de Nederlandse kust is 20cm per eeuw.
Onderhoud van onze kust
Deze huidige zeespiegelstijging wordt vooral gebruikt voor het onderhoud aan de kust en voor ontwerpen met een korte levensduur. Als de zeespiegel sneller gaat stijgen, wordt de kust met meer zand aangevuld om deze mee te laten groeien met de zeespiegelstijging.
Zeespiegelstijgingsscenario’s worden gebruikt voor ontwerpen met een lange levensduur. Al sinds de jaren vijftig gaan we eruit dat de zeespiegel sneller gaat stijgen. Dit is tot nu toe niet gebeurd dus we hebben nog wat marge over. De Nederlandse kust kan extreme waterstanden weerstaan. De veiligheid van het hele kustsysteem wordt periodiek gekeurd en de zwakke plekken worden hersteld via het HoogWaterBeschermingsProgramma.
