Dynamiek modderige kusten voor het eerst in kaart gebracht

Zo blijkt dat sinds 1988 driekwart van de modderige kusten in de wereld aanzienlijk is veranderd. Een onderzoek van Deltares, TU Delft, KU Leuven en de East China Normal University van Shanghai, maakt het mogelijk lokale inzichten en waterkerende oplossingen op te schalen naar andere plekken in de wereld. Het onderzoek is gepubliceerd in Nature.

Veertien procent van de kustlijnen in de wereld zijn modderige kusten te noemen, wees het onderzoek uit. Modderige kusten leveren diverse belangrijke ecosysteemdiensten. Ze vormen een natuurlijke kustverdediging en beschermen tegen erosie en overstromingen.

Daarnaast zijn het belangrijke leefgebieden voor flora en fauna, leveren ze voedsel en in combinatie met schorren of mangroves waardevolle ecosysteemdiensten. Ook Nederland heeft modderige kusten, vooral in het Waddengebied. De druk op deze gebieden zal de komende decennia toenemen door relatieve zeespiegelstijging, veranderende golfslagenergie aan de kust en menselijke ingrepen.

Hotspots eroderende en aangroeiende kusten

Het onderzoek onthult verschillende plekken waar erosie en aangroei van modderige kusten hard gaan. Tot verrassing van de onderzoekers kalft 31 procent van de modderige kusten af.

“De sterkste eroderende modderkust ter wereld ligt in Bangladesh, de kustlijn van 29 kilometer kalft af met een alarmerend gemiddelde snelheid van 31 meter per jaar. Vier van de zeven grootste erosieve hotspots bevinden zich in Bangladesh. Nu zien we goed wat er gebeurt en hoe urgent het is. De kustveiligheid is daar in het geding,” aldus onderzoeker Arjen Luijendijk.

Ook vijf van de zeven grootste aangroeiende hotspots bevinden zich op het Aziatische continent. Maar ook Nederland is een hotspot. Dat een deel van de modderige noordkust van Friesland sinds 1984 flink is gegroeid, was al bekend. Nu zag het onderzoeksteam ook dat het slib zich met gemiddeld een snelheid van dertien meter per jaar zeewaarts verplaatst over een afstand van twintig kilometer. Gezien de lengte staat de kust van Friesland daarmee op de vijfde plaats in de ranglijst van grootste aangroeiende hotspots ter wereld.

Dit betekent dat de voorlanden of kwelders voor de dijken groter worden. Dat biedt kansen voor bijvoorbeeld natuurontwikkeling. Het kan ook een natuurlijke oplossing zijn voor waterveiligheid.

Bas van Maren, expert modellering en morfologie van fijn sedimenttransport bij Deltares

Combinatie satellietbeelden en datasets maken verandering kust zichtbaar

Er was veel onduidelijkheid en onwetendheid over de ligging van modderige kusten en de kustlijnveranderingen wereldwijd. Dankzij de beschikbaarheid van openbare satellietbeelden, die sinds 1984 zijn gemaakt, en rekenkracht geleverd door Google Earth Engine, kon het onderzoeksteam modderige stranden en de veranderingen daarin over de hele wereld detecteren. Ook zijn andere datasets van kustkenmerken gebruikt, zoals temperatuur, getijdenverschillen en hoogteligging.

“De resultaten hebben we grondig gevalideerd met literatuur en regionale studies. Zo ontstonden waardevolle nieuwe inzichten in de verdeling van modderige kusten en hoe ze veranderen. Deze zijn door het team bovendien beter toegankelijk gemaakt” aldus hoofdauteur Romy Hulskamp.

Bekijk de paper ‘Global distribution and dynamics of muddy coasts' - Romy Hulskamp, Arjen Luijendijk, Bas van Maren, Antonio Moreno-Rodenas, Floris Calkoen, Etienne Kras, Stef Lhermitte and Stefan Aarninkhof.