Resultaten tien jaar Zandmotor bij Kijkduin veelbelovend
Expert(s) |
Arjen Luijendijk
|
Bas Huisman
De evaluatie 10 jaar Zandmotor wijst uit dat de innovatieve Zandmotorpilot een succes is. Het schiereiland van 21,5 miljoen kuub zand, werd in 2011 aangelegd voor de kust van Kijkduin volgens het Bouwen met de Natuurprincipe. De pilot moest uitwijzen of wind en stroming het zand langs de kust en richting de duinen zouden verspreiden, om zo de kust voor de lange termijn te versterken en een dynamisch natuur- en recreatiegebied te vormen. Dat is gelukt. Uit de evaluatie blijkt dat de kust breder wordt, de duinaangroei goed op gang komt en recreanten het gebied waarderen. Ook draagt de Zandmotor bij aan kennisontwikkeling over kustbeheer en -onderhoud en inspireert andere kustbeschermingsprojecten wereldwijd.
Minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat: “Ik ben trots op de Zandmotor. De Zandmotor heeft een impuls gegeven aan nationale kennisontwikkeling op het gebied van kustbeheer en is een internationaal bekend innovatie-icoon. De Zandmotor is bij uitstek een voorbeeld van samenwerking tussen overheden, kennisinstellingen universiteiten en bedrijfsleven. Tijdens de Climate Adaptation Summit op 25 januari 2021 is het belang van Bouwen met de Natuur veelvuldig genoemd als aanpak om klimaatverandering het hoofd te bieden. Met de Zandmotor als voorbeeld laten we de wereld zien hoe dat in de praktijk werkt”.
Langetermijn kustveiligheid
Vooraf was de verwachting dat de Zandmotor de duinen zou verbreden en zo de kustveiligheid zou vergroten. Na een trage start, is de duinvorming de laatste jaren goed op gang gekomen. Dit is vooral goed te zien op het zuidelijk deel van de Zandmotor waar zich duinen tot 3 meter hoog op het strand hebben gevormd. Ook de bestaande duinenrij ter hoogte van de Zandmotor is breder geworden, De verwachting is dat de duinvorming de komende jaren verder toeneemt.
Natuur
Qua landschap en dynamiek is de Zandmotor een waardevol gebied. Er is een grotere diversiteit aan bodemdieren dan op een normaal stuk strand, omdat de Zandmotor meer verschillende leefgebieden kent. Dit maakt het gebied aantrekkelijk voor meer kustvogels zowel in aantal als in soorten, zo blijkt uit tellingen. Vooral de aanwezigheid van de aalscholver, de grote stern, de visdief en de grote mantelmeeuw zijn van meerwaarde, omdat deze elders minder voorkomen. De Zandmotor blijkt overigens minder geschikt voor broedvogels door de aanwezigheid van recreanten.
Recreatie
De Zandmotor heeft een grote aantrekkingskracht op kitesurfers. Ook wandelaars en hardlopers zijn veel in het gebied te vinden. Bij badgasten is de Zandmotor minder in trek vanwege de grotere afstand tot de branding. Bezoekers van de Zandmotor waarderen het gebied gemiddeld met een 8, zo blijkt uit onderzoek door Wageningen Universiteit uit 2020. Bezoekers noemen het schone strand, het landschap en de rust en ruimte als positieve punten.
Kennis en innovatie
De Zandmotor is een voedingsbodem gebleken voor brede kennisopbouw over innovatieve, zandige oplossingen voor kustbeheer en -onderhoud. In Nederland is de kennis van de Zandmotor bij Kijkduin benut bij de aanleg van de Hondsbossche Duinen en voor de pilotsuppletie in het Amelander Zeegat. Ook internationaal is de kennis toegepast. Zo is in het Verenigd Koninkrijk bij Bacton in 2018 een kleine Zandmotor aangelegd.
Bas Huisman (kustexpert Deltares): “Door de Zandmotor is een buitengewoon dynamisch kustgebied ontstaan, waarbij zand wordt herverdeeld naar de duinen en omliggende kust. Op de gewone kust verspreidt zand zich ook, maar bij de Zandmotor zijn de veranderingen veel duidelijker waar te nemen. Dit heeft er toe geleidt dat er kennis is opgedaan van natuurlijke kustprocessen die anders onmeetbaar zouden zijn. Deltares heeft het meetprogramma gecoordineerd, waarin we met uitzonderlijk detail zowel het fysische systeem als de ecologie konden inmeten. Op basis daarvan leerden we hoe zand zich langs de kust verspreidt, hoe nieuwe vegetatie en duinen groeien, waar bodemleven zich ontwikkeld én hoe we recreatie kunnen combineren met natuur. Dankzij deze pilot hebben we de mogelijkheid om een goede inschatting te maken van de effecten van toekomstige grootschalige kustversterkingsmaatregelen. Bij Deltares zien we dit als een heel noodzakelijke voorbereiding gezien de uitdagingen die op ons af komen als gevolg van klimaatverandering”.
Toekomst
De Zandmotor zal zich de komende jaren blijven ontwikkelen. hoe meer zand zich richting duinen en strand verspreidt, hoe minder er van de oorspronkelijke zandplaat overblijft. Dit proces blijven we monitoren en volgen. Immers, de dynamiek maakt dat de Zandmotor ook in de toekomst nieuwe inzichten kan genereren. De resultaten van 10 jaar Zandmotor laten zien dat een zandmotor-concept een reële toepassing kan zijn voor het beheer en onderhoud van de kust. In het kennisprogramma Zeespiegelstijging onderzoekt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat op welke andere plekken een zandmotor concept toepasbaar is.
Partners
De Zandmotor is een pilotproject van Rijkswaterstaat en de Provincie Zuid-Holland, in samenwerking met kennisinstellingen en universiteiten, waaronder Deltares, Wageningen Marine Research en de Technische Universiteit Delft.
