Het Nationale Gieter Idee op de Veluwe

Wateropslag

Waterschappen doen tegenwoordig erg hun best om water langer vast te houden door bijvoorbeeld het waterpeil hoog op te zetten. Dit is een goed begin. Maar er zijn ook andere rigoureuze oplossingen nodig waarbij het tijdig afvoeren als ook het opslaan van water, hand in hand gaan. Nederland is het deltagebied waar de Maas en Rijn uitmonden in de Noordzee.

Via deze grote rivieren komt drie keer zoveel water het land binnen dan er valt aan neerslag. Het overgrote deel van dit zoete water stroomt regelrecht naar de zee. Het aftappen en tijdelijk opslaan van water in de ondergrond is een logische, effectieve maar nog nauwelijks toegepaste oplossing.

Diepe grondwaterstanden bieden ruimte

De Veluwe is het grootste en hoogste zandgebied van Nederland en is hiervoor uiterst geschikt. Het idee van de Nationale Gieter is om een deel van het rivierwater in de ondergrond van de Veluwe op te slaan. Met 0,5% van de rivierafvoer kunnen we 300 miljard liter per jaar in de Veluwe opslaan. Dat is ongeveer 1/3 van wat we in Nederland onttrekken aan het grondwater voor ons drinkwater.

Het water uit de IJssel en de Rijn moet omhoog gepompt worden waardoor het via infiltratievennen in de bodem van de Veluwe sijpelt. Op deze manier kan dit Nationale Gieter idee, naast onze Nationale Regenton (het IJsselmeer en Markermeer), een tweede belangrijke strategische zoetwatervoorraad worden.

De grondwaterstand op de Veluwe staat diep, wel 15 tot 70 meter onder het maaiveld, waardoor er veel ruimte is om water op te slaan. En omdat er geen sloten zijn, blijft het ook lang in de ondergrond. Verkennende berekeningen met het Landelijk Hydrologisch Model laten zien dat na 1 jaar nog 95% van de aangevulde grondwatervoorraad aanwezig is, na 5 jaar nog 55% en na 10 jaar nog steeds 23%, als je dit grondwater niet zou onttrekken. De grondwatervoorraad neemt dus sterk toe voor de landbouw, drinkwater en industrie.

Het idee van de Nationale Gieter is zaterdag 25 april 2020 toegelicht door Perry de Louw van Deltares in de EenVandaag uitzending.

Bekijk de uitzending van EenVandaag

Naaldbomen zijn grootwaterverbruikers

De grondwatervoorraad kan overigens ook al vergroot worden door donkere naaldbomen te vervangen door loofbos of heide. Aanplant van naaldbos op de Veluwe sinds 1850 is één de belangrijkste oorzaken van de afnemende grondwaterstand onder de Veluwe. Als je naaldbos vervangt door heide bespaar je 2,5 miljoen liter per jaar per hectare, een zandvlakte bespaart zelfs 5 miljoen liter. Vervangen kan uiteraard niet zomaar. Het verandert de biodiversiteit en heeft impact op de leefomgeving van mens en natuur. Ideeën zoals deze en de Nationale Gieter moeten daarom altijd in overleg en afstemming met alle kennishouders en actoren. Op deze manier komen allesomvattende en toekomstbestendige plannen van de grond.

Er is meer onderzoek nodig

De studies tot nu toe laten zien dat het idee van Nationale Gieter een effectieve oplossing kan zijn maar er is nog veel onderzoek nodig om het tot een uitvoerbaar en betaalbaar plan te laten komen. De Veluwe is geologisch complex, infiltratie van gebiedsvreemd water kan ondanks voorzuivering tot waterkwaliteitsproblemen leiden, en wateroverlast op de flanken van de Veluwe dient te worden voorkomen. Deltares wil zich samen met andere instituten en belanghebbenden inzetten voor een duurzame Nationale Gieter op de Veluwe waar iedereen wat aan heeft.

Extreme droogte en de zandgebieden

Deltares heeft specifiek de droogte van 2018 en 2019 geanalyseerd voor alle provincies en waterschappen op de zandgrondgebieden. In dit onderzoek, samen met andere instituten zoals KnowH2O, KWR en de WUR bestuderen we hoe een extreme droogte doorwerkt in het lokale watersysteem en wat je per gebied het beste kan doen. Het opslaan van water in de ondergrond is één van de oplossingen.