Op weg naar veerkrachtige steden

Zo zijn er initiatieven als 100 Resilient Cities en Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions. Of kijk naar Mexico-Stad, Singapore en New Orleans die elk op hun eigen manier werken aan weerbaarheid, maar allemaal te scharen onder één noemer: stedelijke veerkracht. Die veerkracht is nodig om problemen waar steden mee te maken hebben én krijgen te weerstaan. Als not-for-profit heeft Deltares daar een neutrale positie die steden waarderen en vertrouwen.

Door vijf lenzen kijken naar veerkrachtige steden

Deltares is wereldwijd leidend als het gaat om kennis op het gebied van water, bodem en infrastructuur. Die kennis is cruciaal voor stedelijk ontwerp, inrichting, planning en beheer. Als kennisinstituut zijn we altijd op zoek naar nieuwe oplossingen en ontwikkelen we software die wereldwijd wordt gebruikt. We meten, monitoren, analyseren en modelleren stedelijke vraagstukken om samen met onze stedelijke partners te werken aan integrale oplossingen voor veerkrachtige en leefbare steden. Het gaat vaak over ‘te veel, te weinig, te vies, te verkokerd en niet voor iedereen’.

We kijken daarom door vijf lenzen naar veerkrachtige steden: waterveiligheid, droogte, waterkwaliteit, integraal ontwerp en inclusiviteit. Hoe dragen onze kennis, tools en methodes bij aan veerkrachtige steden als je door deze lenzen kijkt? Hieronder staan vijf voorbeelden.

Washington DC (Verenigde Staten)

• Modellering van de huidige en toekomstige wateroverlast in de stad
• Opstellen van een langetermijnaanpak voor het beheer van overstromingsrisico's

Den Haag (Nederland)

• Kwantificering van de klimaatopgave – omgaan met wateroverlast, watertekorten en hitte – voor een deel van het centrum (Central Innovation District)
• Verkennen welke maatregelen kunnen bijdragen aan de klimaatbestendigheid, leefbaarheid en het verbeteren van sociale verbanden in de stad.

Muang Xay (Laos)

• Reduceren van overstromingsrisico's door modelleren van het stedelijk watersysteem
• Tegengaan van rivieroverstromingen in het centrum van de stad

Chennai (India) en Semarang (Indonesië)

• Aanpakken van waterproblemen als 'hefboom' (water as leverage) om bredere stedelijke vraagstukken te verbeteren, zoals leefbaarheid, gezondheid, economie en sociale verbanden

Jakarta, Indonesië)

• Tientallen jaren betrokkenheid bij projecten over overstroming en watervoorziening, kustverdediging, integraal waterbeheer, waterkwaliteit, grondwaterbeheer, bodemdaling, klimaatverandering, stedelijke planning en ontwerp

Colombo, Sri Lanka)

• Het verminderen van overstromingsrisico's door het modelleren van de rivieren en het stedelijke watersysteem
• Bedenken en doorrekenen van ingrepen om risico's te verminderen.

Kaapstad, Zuid-Afrika)

• Tegengaan van droogteproblematiek met duurzame oplossingen. Bijvoorbeeld grondwater betrekken uit meer en andere bronnen, verbeteren en vergroenen van waterwegen in de stad

Quayaquil (Ecuador)

• Weerbaar maken van de stad tegen wateroverlast en overstromingen
• Opstellen van een flexibel integraal plan om de huidige problemen op te lossen en voorbereid te zijn op de gevolgen van klimaatverandering

Miami (Verenigde Staten)

• Ontwikkelen van klimaatadaptieve toekomstscenario's om overstromingsrisico's te verminderen
• Analyseren welke belangrijk infrastructuur (elektriciteit, communicatie, enz.) uitvalt of risico's loopt bij een overstroming

Betrokken inwoners

Voor het eerst is in Amsterdam de stedelijke waterkwaliteit door inwoners in kaart gebracht. Een fraai staaltje burgerwetenschap zorgde in korte tijd voor meer data van meer locaties. Tijdens het Schone Water experiment waarvan Deltares een van de initiatiefnemers was zijn ruim duizend metingen verricht.

Maar de grootste winst was dat de Amsterdammers die meededen zich meer met de kwaliteit van het water in de stad verbonden voelden en zich er naar gingen gedragen. Het laat zien dat het betrekken van inwoners bij de waterkwaliteitsmetingen meer doet dan alleen de modellen verbeteren. Inmiddels is eenzelfde project gestart in Almere.

Het buurtdashboard voor gemeenten

Samen met de Hogeschool van Amsterdam en Climate Adaptation Services (CAS) maakte Deltares het Buurtdashboard: een website waarmee gemeenten kunnen zien hoe klimaatbestendig buurten zijn. Deze dashboards tonen bijvoorbeeld hoe groen een buurt is of hoe hoog de gevoelstemperatuur is op een warme zomerdag. Dit helpt gemeenten te bepalen welke opgaven in een buurt urgent zijn of kansen te ontdekken voor klimaatadaptatie.

Een gedetailleerd model laat zien waar investering rendeert

Colombo (Sri Lanka) kwam in 2016 deels onder water te staan. 186.000 mensen werden getroffen, waarvan drie mensen de dood vonden. De Sri Lankese overheid heeft samen met Deltares onderzocht hoe de risico’s van toekomstige overstromingen kunnen worden gereduceerd.

Eerst zijn de overstromingsrisico’s van de rivier Kelani in kaart gebracht en vervolgens werd een gedetailleerd hydrodynamisch model gemaakt. Samen met een economische analyse van de belangrijkste infrastructuur is een strategie ontwikkeld om toekomstige risico’s te voorkomen of te beperken.

Met toekomstscenario’s de dialoog aangaan

De San Francisco Bay area kent veel geografische uitdagingen. Met zeven miljoen inwoners heeft het gebied te maken met zowel te veel als te weinig water, is er een fors woningtekort en leeft men met de voortdurende dreiging van een aardbeving. De opgave is duidelijk; ontwikkel een strategie waarmee de San Francisco Bay area vooruit komt.

Business as usual is geen oplossing en de medewerking van bewoners, bedrijven en lokale overheden is essentieel. Samen met andere Nederlandse partijen werkte Deltares verschillende toekomstscenario’s uit op basis waarvan de stad aan de slag kan om de dialoog tussen verschillende partijen te voeren.

De stad groeit – de watervoorraad slinkt

Kaapstad in Zuid-Afrika kent een groeiende economie en bevolking, maar de watervoorraad slinkt. Perioden van droogte komen steeds vaker voor en zullen steeds langer gaan duren. Economische stagnatie, emigratie en mogelijk sociale onrust zijn het gevolg. Zuinig zijn met watergebruik is belangrijk, maar gedragsverandering is slechts een deel van een structurele oplossing. Samen met lokale partners werken we aan het vergroten van de kennis over het watersysteem.

Zo worden ook de risico’s straks beter bekend. Samen met de City of Cape Town en een consortium van Nederlandse en lokale partners werken we aan Liveable Urban Waterways. Dit is een aanpak om de 21 rivieren en het grondwater van Kaapstad weer te verbinden met het leven van mensen en de natuur in de stad. Zo kunnen we de leefbaarheid en waterzekerheid in de stad vergroten.

Rekenmodel levert inclusieve aanbevelingen voor overstromingsbeleid

Per jaar sterven gemiddeld 19.000 mensen als gevolg van overstromingen en de schade daarvan loopt in de miljarden. Maar de rekensom die wordt gemaakt om schade te voorkomen benadeelt de armste bevolkingsgroepen. Zij hebben minder waardevolle huizen en spullen en dat geldt vaak ook voor hun leefomgeving.

Deltares heeft een rekenmodel uitgewerkt waarin consequenties van overstromingen voor arm en rijk worden meegerekend. Daaruit komen meer inclusieve aanbevelingen voor beleid met betrekking tot waterveiligheid en maatregelen die niet alleen vermogende maar ook de arme en sociaal kwetsbare groepen beschermen.

Steden zoeken praktische oplossingen

Het zijn maar een paar illustraties van hoe de kennis over water- en bodemsystemen bij Deltares bijdraagt aan het vergroten van de veerkracht van steden. Altijd als maatwerk en samen met diezelfde steden, onafhankelijk en volgens onze dare-to-share principes.