Betere bodemplanning met SPADES
Door bij onze ruimtelijke planning en ontwerp beter rekening te houden met water, bodem en ondergrond, kan bijgedragen worden aan een betere leefomgeving en vitale en gezonde bodem. En dat is nodig want 60-70% van de Europese bodems is ongezond. De EU-missie 'A Soil Deal for Europe' streeft naar een betere bodemgezondheid in Europa in 2030.’ Deltares is projectcoördinator van het EU Soil Mission project SPADES “Spatial Planning and Design with Soils” wat bijdraagt aan dit doel.
In veel landen en regio’s in Europa wordt de bodem niet meegenomen in planning en ontwerp. Zo worden kansen gemist voor het creëren van een gezonde, groene omgeving. Door de bodem te zien als onderlegger voor ruimtelijke ontwikkeling, dragen we bij aan veerkrachtige toekomstbestendige planning en gezonde en vitale bodem-sediment-watersystemen.
Deltares en de TU Delft werken al ruim 15 jaar samen op integratie van bodem en ondergrond in ruimtelijke ordening en ontwerp. SPADES verbindt vooraanstaande onderzoeksinstituten, regionale planningsinstanties en bureaus met elkaar om bodemgezondheid te integreren in ruimtelijke planningsprocessen.
De gezonde, vitale bodem in planning en ontwerp
De komende vier jaar ontwikkelt SPADES een aanpak voor de integratie van bodemgezondheid binnen verschillende soorten landgebruik. In samenwerking met 17 pilotprojecten worden in tien Europese landen de mogelijkheden onderzocht hoe de bodem meegenomen kan worden in ruimtelijke planning en ontwerp in stedelijke en landelijk gebied.
De pilotprojecten gaan over uitdagingen en bedreigingen met betrekking tot landdegradatie, zoals bodemafdekking, verontreiniging, “land take” en erosie. Hierbij worden strategieën getest in elke unieke situatie hoe de bodem gezonder en veerkrachtiger kan worden.
SPADES kan een belangrijke rol spelen bij de ondersteuning van lidstaten bij het herstel van terrestrische ecosystemen met ten minste 20%, zoals bepaald in de Europese natuurherstelwet en bij het bereiken van de doelstellingen voor bodemgezondheid zoals benoemd in de voorgestelde bodemmonitoringswet.
Pilots
Uitgebreide lange termijn strategieën
- Lange termijn strategie Groene Hart (NL)
- Lange termijn strategie Ooststellingwerf (NL)
- Lange termijn strategie regio Klagenfurt (AT)
- Langetermijnstrategie Grenoble metropool (FR)
- Langetermijnstrategie Hajdu-Bihar County (HU)
Urban en peri-urbane bodemuitdagingen
- Bodeminclusieve planning in Göteborg (SE)
- Waterbewuste planning in Leipzig (DE)
- Structuurplan voor Nantes Metropool (FR)
- Groene wiggen voor Ljubljana (SI)
- Voormalige mijnbouwlocatie in Bara Mare (RO)
Landelijke en randstedelijke bodemuitdagingen
- Landschapsontwikkeling in de Vlaamse Ardennen (BE)
- Herstel van riviervalleien in Vlaanderen (BE)
- Herstel van veengebieden in Noord-Duitsland (DE)
- Openbare gronden in Montpellier Metropool (FR)
- Braaklegging van landbouwgrond in Frankrijk (FR)
- SnelwegA35/Parco Regionale Adda Nord in Lombardije (IT)
- Begrazing van gemeenschappelijke grond in Transsylvanië (RO)
Baanbrekende tools en strategieën
SPADES ontwikkelt innovatieve tools zoals de SPADES Navigator, een webtool die ruimtelijke planners en beleidsmakers helpt bij de integratie van de kansen en randvoorwaarden vanuit de bodem in ruimtelijke planning. De Navigator biedt informatie aan gebruikers, zoals bruikbaar kaartmateriaal, de effectiviteit van nature based solutions, en strategieën om ervoor te zorgen dat bodem een integraal onderdeel wordt van landgebruiksstrategieën. De Navigator wordt ontwikkeld met een gebruikershandleiding, een trainingsprogramma en er worden gerichte ’“policy briefs” of “beleidsdboodschappen” ontwikkeld.
Het project pioniert ook met methoden om kennis en bewustwording over de bodem te vergroten. Door een mix van trainingsprogramma's (bijv. UrbanByNature), communicatiemiddelen en publicaties wil SPADES de kennis over de bodem onder Europese ruimtelijke planners en beleidsmakers verbeteren. Kennis en bewustwording zijn essentieel als basis voor duurzaam bodembeheer op de lange termijn.
We zijn ons, samen met onze partners in het Kenniscentrum Bodem in Oosterwolde, al goed bewust van het belang van water- en bodemgezondheid. Maar integraal bodembeleid is bij ons nog onontgonnen gebied. Door gebruik te gaan maken van de instrumenten van de Omgevingswet kan mede door SPADES beleid worden ontwikkeld dat de bodem niet alleen beschermt, maar deze ook kan versterken als fundament voor een duurzame en toekomstbestendige leefomgeving.
Michel Hania, Adviseur Duurzaamheid en Landelijk gebied, Gemeente Ooststellingwerf
Toekomst
Het projectteam van SPADES streeft naar uitvoerbare strategieën voor Europese ruimtelijke planners en beleidsmakers die in de praktijk en beleid kunnen landen. De komende vier jaar richt SPADES zich op het ontwikkelen en verbeteren van het instrumentarium, kennisuitwisseling en het opstarten van de pilotprojecten voor een succesvolle integratie van bodem en ondergrond in ruimtelijke ordening en ontwerp.
