Innovatieve drainage voor zoetwatervoorziening in Zeeland

Droogte en verzilting op Schouwen-Duiveland

Schouwen-Duiveland in Zeeland is volledig omringd door zout water, wat het moeilijk maakt om landbouwgronden van voldoende zoet water te voorzien. Dit gebied heeft geen natuurlijke toevoer van zoet water en is volledig afhankelijk van regen. Hierdoor kampt de regio vaak met droge, zoute bodems, waarin veel gewassen slecht groeien. Boeren worden daardoor gedwongen om minder te oogsten of over te schakelen naar andere, zouttolerante gewassen. In de zomer van 2018 werd pijnlijk duidelijk hoe kwetsbaar de regio is, toen gewassen moesten worden gered door vrachtwagens vol zoet water naar Zeeland te halen.

Teun van Woerkom, expert waterkwaliteit bij Deltares, benadrukt: "Dit is niet een probleem van de toekomst, maar iets waar de maatschappij nu al heel veel last van heeft." Om deze problemen aan te pakken, startte Deltares in samenwerking met boeren en overheden het ‘Demonstratieproject innovatieve drainage’.

Dit is niet een probleem van de toekomst, maar iets waar de maatschappij nu al heel veel last van heeft.

Teun van Woerkom, expert waterkwaliteit

Dubbel drainagesysteem als oplossing

De sleutel van dit project ligt in het dubbel drainagesysteem dat op twee locaties wordt getest. In een traditioneel drainagesysteem wordt water opgevangen in buizen met gaatjes en naar de sloot afgevoerd. Bij dit nieuwe project worden echter twee drainagesystemen op verschillende dieptes geïnstalleerd: een bovenste buis voor zoet water en een onderste buis voor zout water. De bovenste buis vangt zoet regenwater op, dat hergebruikt kan worden om gewassen te irrigeren. De onderste buis reguleert de grondwaterstand in de diepere lagen van de bodem, waardoor de vochthuishouding wordt geoptimaliseerd en verzilting wordt tegengegaan. Dit systeem zorgt ervoor dat zoet water beschikbaar blijft voor landbouw, terwijl tegelijkertijd de vochtigheid van de bodem wordt gereguleerd.

Dit dubbele drainagesysteem is een van de belangrijkste innovaties binnen het bredere 'Living Lab Schouwen-Duiveland', waarin Deltares samen met boeren en overheden nieuwe, slimme manieren van waterbeheer onderzoekt. Een ander belangrijk onderdeel van dit project bevindt zich op een derde locatie en is een peilgestuurd drainagesysteem, dat regenwater opvangt en scheidt van het zoute kwelwater. Op deze locatie ligt de drainagebuis wel maar op één diepte, maar met de mogelijkheid om in te stellen tot welke diepte het grondwater wordt afgevoerd. Hierdoor kan het opgevangen zoete water zelfs tijdens droge periodes worden gebruikt voor irrigatie, wat de zoetwatervoorziening in de regio aanzienlijk verbetert.

Praktijkresultaten en samenwerking

Het veldwerk, uitgevoerd door onderzoekers zoals Van Woerkom, is cruciaal voor het succes van het project. Ze gebruiken rhizons en prikstokken om de geleidbaarheid van het grondwater te meten, wat helpt om de zoet-zoutverdeling in de bodem beter te begrijpen. Dit biedt inzichten om het systeem verder te optimaliseren en toepasbaar te maken in andere delen van Zeeland. De eerste resultaten zijn hoopvol: innovatieve dubbele drainagesystemen kunnen bijdragen aan de vergroting van de zoetwaterbeschikbaarheid, ook op plekken waar eerder werd gedacht dat niets mogelijk zou zijn.

De monitoring van het systeem levert praktijkinformatie over werking en rendement, op basis waarvan richtlijnen voor aanleg, beheer en onderhoud kunnen worden ontwikkeld. Deltares werkt samen met de provincie Zeeland, de gemeente Schouwen-Duiveland en Europese partners om deze oplossing te realiseren. Het project draagt bij aan het toekomstbestendig maken van de landbouw in verzilte gebieden.