Helft Mekongdelta loopt risico te verzilten door zandwinning en stuwdammen
Een tekort aan sediment in de Mekongdelta, veroorzaakt door het bouwen van dammen en excessieve zandwinning, kan 50% van het gebied verzilten tegen 2050. Dat blijkt uit een studie van het Rise and Fall Project van de Universiteit Utrecht en Deltares, gepubliceerd in Communications Earth and Environment, een Springer Nature-tijdschrift. De onderzoekers tonen aan dat in de eerste helft van de eeuw menselijke activiteiten een 6-7 keer grotere impact kunnen hebben op zoutindringing dan klimaatverandering en zeespiegelstijging.
De studie toont voor het eerst het gecombineerde effect aan van klimaatverandering en menselijke invloed op zoutindringing op de schaal van een megadelta zoals de Mekongdelta. "Naarmate de zoutindringing de zoetwatervoorziening onder druk zet, kunnen veranderingen in landgebruik en migratie onvermijdelijk worden, met enorme sociaaleconomische gevolgen. Die dreigen de kwetsbare gemeenschappen in en buiten de delta onevenredig hard te treffen," aldus hoofdauteur Sepehr Eslami. Dit betekent dat de kans om verdere verzilting van de delta te beperken veel kleiner is dan eerder werd aangenomen.
Alleen al in de Mekongdelta, de op twee na grootste delta ter wereld, wonen 18 miljoen mensen. Vietnam is de op één na grootste rijstexporteur ter wereld, en het grootste deel van die rijst wordt in de Mekongdelta geproduceerd.
Integratie van klimatologische en antropogene milieustressoren in numerieke modellen
Door zowel klimatologische als antropogene effecten in een model te stoppen, wisten de onderzoekers de prognoses voor zoutindringing in de Mekong op te stellen. Hun prognoses leveren cruciale informatie op voor de ontwikkeling van nieuwe richtlijnen voor water- en sedimentbeheer in de Mekongdelta. De ontwikkelde methode kan dienen als voorbeeld voor toekomstige systematische studies van milieuveranderingen in andere delta's.
Wereldwijde implicaties
De bevindingen hebben belangrijke implicaties voor de Mekong en andere delta's wereldwijd, met name de grote tropische en subtropische Aziatische delta's, zoals de Ganges Brahmaputra, Ayeyarwady, Parelrivier en de Chao Phraya. Eslami: "Terwijl klimaatverandering 's werelds grootste delta's bedreigt, lijken door de mens veroorzaakte processen de klimaatverandering in de eerste helft van de 21e eeuw te overtreffen."
Sedimenttekort in de Mekongdelta
Stroomopwaarts gelegen dammen houden sediment vast, wat leidt tot bedding-, oever- en kusterosie. Daarmee verandert de hydrologische cyclus, waardoor de cruciale opvangfunctie van het Tonle Sap-meer in Cambodja wordt verstoord. De aanzienlijk diepere geulen maken de delta veel kwetsbaarder voor veranderingen zoals droogte: het zout kan veel verder landinwaarts binnendringen en daar gedurende langere perioden blijven. Zandwinning binnen en buiten de Mekongdelta (in Cambodja en Laos) maakt de rivieren nog dieper. De grootschalige onttrekking van grondwater veroorzaakt bodemdaling in de laaggelegen delta versterkt de effecten en laat het zout nog verder landinwaarts binnendringen. De onderzoekers geven aan dat een vermindering van de grondwateronttrekking en zandwinning tot 600 duizend hectare land zou kunnen redden van zout water. Dat is evenveel als Zeeland en Zuid-Holland samen.
