Bodemdaling in kust- en deltagebieden

De maatschappelijke kosten van bodemdaling zijn enorm. In gebieden in Nederland met een slappe grond lopen deze in de miljarden euro’s. Wereldwijd gaat het om een veelvoud hiervan. Het blijkt echter dat een deel van deze kosten vermijdbaar is. Daarom doet Deltares wereldwijd onderzoek naar vragen rondom bodemdaling zoals ‘waarom daalt de bodem’, ‘hoeveel bodemdaling gaat er nog plaatsvinden’, ‘wie is verantwoordelijk voor bodemdaling’ en ‘op welke manier kan bodemdaling worden beperkt’?

Bodemdaling door menselijk handelen

Bodemdaling wordt vaak veroorzaakt door menselijk handelen: bijvoorbeeld door de onttrekking van delfstoffen of grondwater, of drainage van slappe klei- en veengronden. In veel gevallen draagt een combinatie van verschillende factoren bij aan de totale bodemdaling. Daalt het land ten opzichte van het zee- of rivierniveau, dan neemt het overstromingsrisico toe. En vindt daadwerkelijk een overstroming plaats, dan duurt deze in bodemdalingsgebieden langer en is de overstroming dieper. Ook beweegt de bodem op de ene plek anders of sneller dan op de andere. Dit verschil in bodembeweging brengt schade toe aan wegen, huizen, kunstwerken en ondergrondse infrastructuur (kabels, leidingen, riolering).

In het filmpje vertellen Deltares experts Gilles Erkens, Sanneke van Asselen en Saskia Hommes over wat bodemdaling is en betekent voor Nederland, maar ook de rest van de wereld.

Urgentie wordt steeds meer gevoeld

Bodemdaling wordt steeds vaker ervaren als een probleem. De dichtbevolkte en kwetsbare kust- en deltagebieden wereldwijd worden onveiliger. Ook blijken de kosten van bodemdaling meestal niet op te wegen tegen de baten van de economische activiteiten die eraan bijdragen.

Bodemdaling heeft bovendien vaak nadelige gevolgen voor partijen die op geen enkele manier betrokken zijn bij het veroorzaken ervan. Tot slot blijkt dat aan bodemdaling gerelateerd processen ervoor zorgen dat bepaalde wet- en regelgeving niet wordt gehaald. Zo zorgt bijvoorbeeld veenoxidatie niet alleen voor bodemdaling, maar ook voor CO2-uitstoot. En dat terwijl CO2-reductie een belangrijke doelstelling is van het klimaatakkoord.

Geen wonder dus dat het gevoel voor urgentie voor het onderwerp bodemdaling bij wetenschappers, beleidsmakers en bestuurders de afgelopen jaren sterk is gegroeid. Zeker omdat blijkt dat bodemdaling in veel gevallen verminderd kan worden en soms zelfs vermijdbaar is.

Expertise bodemdaling

Informatie, data en kennis vormen een essentieel onderdeel bij het nemen van beleidsbeslissingen die bodemdaling kunnen beïnvloeden. Deltares levert betrouwbare, transparante en objectieve data en informatie op basis waarvan beleidsmakers afgewogen beslissingen kunnen maken. Hierbij gaat het niet alleen om voorspellings- en rekenmodellen waarmee de gevolgen van bodemdaling in beeld brengen, maar ook om effectieve maatregelen die bodemdaling tegen kunnen gaan.

Zes aspecten van bodemdaling

Deltares onderzoekt zes aspecten van bodemdaling: de 6 M’s.

• Het begint met Meten: vaststellen hoeveel de bodem daalt. Deltares bouwt op verschillende plekken in Nederland en daarbuiten meetsystemen voor bodemdaling op.
• Op basis van de metingen kunnen vervolgens de belangrijkste Mechanismes worden ontrafeld die leiden tot bodemdaling. Alleen als bekend is welk mechanismen verantwoordelijk zijn voor bodemdaling, kunnen effectieve maatregelen worden ontworpen. Deltares draagt zo bij aan de ontwikkeling van een brede kennisbasis over de verschillende processen die tot bodemdaling leiden.
• Met Modellen wordt in kaart gebracht hoeveel bodemdaling er nog te verwachten is in de toekomst.
• Op basis van Maatschappelijke kosten-baten analyses wordt het handelingsperspectief in kaart gebracht. Deltares zorgt voor de informatie die het mogelijk maken om de mate van bodemdaling te vertalen naar de maatschappelijke kosten die dit tot gevolg heeft.
• Tot slot biedt Deltares zicht op de mogelijk te nemen Maatregelen. Daarbij gaat het zowel om technische als beleidsmatige maatregelen.
• Tot slot is het belangrijk om de effectiviteit van de maatregelen te Monitoren. Alleen op deze manier kunnen we leren van goede voorbeelden en van fouten uit het verleden.

Nationale Informatievoorziening Bodembeweging

Samen met andere onderzoeksinstituten en overheden werkt Deltares aan het opzetten van een Nationale Informatievoorziening Bodembeweging. In deze Informatievoorziening worden data en kennis opgeslagen en openbaar gemaakt voor gebruik door derden. Zo voorkomen we dat we het wiel door verschillende partijen moet worden uitgevonden en werken we samen om de huidige kennisachterstand op het gebied van bodemdaling in te halen.

Alleen op basis van betrouwbare, objectieve en transparante data kunnen toekomstbestendige, robuuste beleidsbeslissingen worden genomen die het leven in de dalende kust- en deltagebieden veilig en aantrekkelijk houden.