Een derde van de wereldbevolking woont in kustgebieden. Door lagere rivierafvoeren en zeespiegelstijging is men daar extra kwetsbaar voor verzilting. Door klimaat- en weersverandering neemt dit in de toekomst toe. Het zout kan steeds verder landinwaarts oprukken via de rivieren en het grondwater. Die toenemende verzilting bedreigt onze voedselzekerheid en de biodiversiteit. De Verenigde Naties zijn dan ook een campagne gestart om beleidsmakers en beslissers bewust te maken van dit risico.
Verzilting kent op lange termijn behoorlijke effecten. Het ecosysteem verandert, drinkwater wordt schaars, landbouw is niet meer mogelijk. Steeds meer bedrijven en mensen vertrekken uit het gebied. Met onze kennis van het water- en bodemsysteem kunnen we deze effecten voorspellen en helpen voorkomen.
Klik op de infographic voor meer informatie over verzilting en bekijk de interactieve elementen.
Door het oprukkende zeewater als gevolg van zeespiegelstijging, overstromingen of zoute kwel kan het belangrijke beschikbare zoete grondwater steeds zouter worden. Dat gebeurt overigens niet alleen dicht bij de kust. Bij landaanwinningen vanuit de zee dan is een groot deel van de bodem en het grondwater al zout. Er is dan eerder onvoldoende zoet water beschikbaar. Zeker in gebieden waar er verder geen zoet oppervlaktewater is kan dat bijvoorbeeld landbouw op den duur onmogelijk maken. Als er wel rivieren in de buurt zijn dan neemt in de toekomst waarschijnlijk de afvoer van zoet water af.
In beide gevallen wordt duurzaam gebruik van zoet grondwater steeds belangrijker. Wat helpt is zuinig met het zoete grondwater omgaan en het alleen te gebruiken als kwalitatief hoogstaand water nodig is. Voor andere functies kan misschien gebruik gemaakt worden van (al dan niet ontzilt) brak water. Het infiltreren van schoon regenwater is een andere oplossing, zeker als er voldoende natte periodes zijn. Ook verandering van het landgebruik kan er voor zorgen dat regenwater de kans krijgt om in de bodem te dalen. Wij onderzoeken deze oplossingen in binnen- en buitenland en zorgen voor de informatie om deze transities mogelijk te maken.
In estuaria komen zoet en zout water elkaar tegen, de ecologie en ruimtelijke inrichting is daar op aangepast. Maar bij zeespiegelstijging, stormopzet, droogte en afnemende rivierafvoer komt het zoute water steeds verder landinwaarts. Dat is nadelig voor de drinkwatervoorziening, landbouw en de natuur. Verzilting is tegen te gaan door een combinatie van watermanagement en kunstwerken als dammen en sluizen. Kunstwerken hebben zowel directe economische gevolgen, bijvoorbeeld extra wachttijd in sluizen, als langetermijngevolgen voor ecologie. Het met watermanagement terugdringen kost zoet water. Met langere droge periodes moeten gebruikers zich aanpassen om hun watervraag in overeenstemming te brengen met het aanbod.
Met de kennis van het water- en bodemsysteem kan Deltares vragen van watermanagers beantwoorden over hoe verzilting van het oppervlaktewater is tegen te gaan. Bijvoorbeeld in het geval van zoet spoelen, hoeveel en hoe moet het water aangevoerd worden om te voldoen aan de watervraag. Wat zijn de gevolgen van dat aanvoeren van het water voor andere watergebruikers en het ecosysteem? Het gaat dan om korte en lange termijn vragen. Doordat we verschillende experts in huis hebben zijn onze antwoorden integraal en hebben ze de benodigde brede scope. Duurzame oplossingen vinden we belangrijk, denk bijvoorbeeld aan wetlandherstel om zoutgehaltes te verminderen.
Waterbouwkundige kunstwerken zoals dammen, sluizen en stuwen hebben een belangrijke rol in het watermanagement en kunnen ook gebruikt worden om het zout te keren. Onze computermodellen helpen de effecten van deze maatregelen voorspellen. Kunstwerken kunnen een bron zijn van zout in het systeem. Zeesluizen laten bijvoorbeeld samen met het schutten van een schip een grote hoeveelheid zout water de vaarweg instromen. Innovaties om dit te voorkomen kunnen worden getest in onze sluisfaciliteit. Deltares, Royal Haskoning en Rijkswaterstaat ontwikkelden een systeem om zoutindringing via sluizen te voorkomen. Het systeem gebruikt een bellenscherm en een waterscherm om een verticale stroming te creëren die zout water tegenhoudt. Het systeem werd succesvol getest bij de
Krammersluizen en de Stevinsluizen, met positieve resultaten voor zoet-zoutscheiding. Het systeem kan worden toegepast in andere sluizen in Nederland en wereldwijd om zoet water te beschermen tegen zoutindringing. Ook de zeesluizen in IJmuiden en Terneuzen zijn in onze faciliteit getest.
