Regenwater opvangen en het effect op de waterbeschikbaarheid

Experts Laura Nouguès en Daan Rooze van Deltares zochten dit uit in een eerste verkennende studie. Daarbij was de vraag: in welke vorm het oogsten van regenwater kan bijdragen aan de waterbeschikbaarheid in droge perioden? Is het mogelijk om met het opgevangen regenwater van daken het drinkwaterverbruik te verminderen. Ze deden dit voor het leveringsgebied van Vitens, en keken daarbij ook naar de verschillende typen woningen in het gebied.

Er is ook een voorbehoud met het opvangen van regenwater. Als het van daken of andere stedelijke oppervlaktes komt, is het niet geschikt om te drinken. Aan de andere kant wordt drinkwater op dit moment overal voor gebruikt: het wassen van de auto, het doorspoelen van het toilet of het sproeien van de tuin. Dat maakt de drinkwaterbeschikbaarheid voor alle gebruikers kleiner. En er zijn voldoende studies die aangeven dat regenwater oogsten, ook in landen om ons heen, al met succes gebeurt. Reden dus voor eigen onderzoek.

Verschillende scenario’s en parameters

De onderzoekers hielden in de modellering rekening met: variaties in het weer (lange reeks klimaatdata), verschillende gebouwen, de mogelijkheden voor regenwateropslag, bijvoorbeeld de grootte van de tank en natuurlijk de watervraag door particulieren. Er werd ook rekening gehouden met bekend menselijk gedrag. Bijvoorbeeld dat mensen zuiniger met water zijn als de regenwatertank bijna leeg raakt.

Modelresultaten laten een behoorlijke besparing zien

Daan Rooze, expert stedelijk waterbeheer: "De modelresultaten en de daaruit volgende besparingscurves laten zien dat voor Vitens een besparing van 45% behaald kan worden. In de beleidsbrief ‘water en bodem sturend’ van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat wordt een reductie van 20% van het drinkwaterverbruik als doel gesteld. Het oogsten van regenwater kan in potentie dus een grote bijdrage leveren aan dit doel."

Wel is het belangrijk om te beseffen dat het aantal opslagmogelijkheden en de gestelde norm, dat wil zeggen het aantal dagen dat je accepteert dat de opslagtank leeg is en je overstapt op leidingwater, van grote invloed zijn op deze uitkomst

Daan Rooze, expert stedelijk waterbeheer

Belangrijkste aanbevelingen na deze verkenning

Het rapport van de onderzoekers bevat dan ook een paar aanbevelingen voor onderzoek. Bijvoorbeeld een uitbreiding met gedetailleerdere gebruiksscenario’s. Ook is het interessant om te kijken naar delen van het leveringsgebied, bijvoorbeeld met beperkte grondwateronttrekkingsmogelijkheden of waar de gevolgen groot zijn voor natuur en landbouw. Maar ook het meenemen van industrieel drinkwaterverbruik is een waardevolle aanvulling.

Ook voor de implementatie hebben de onderzoekers aanbevelingen. Laura Nougues expert ondergrond: "Bijvoorbeeld om regenwaterhergebruik verplicht te maken voor nieuwbouw woningen. Later aanleggen kost nu eenmaal meer geld. Of om te kijken in steden of andere verharde oppervlaktes een regentank kunnen vullen voor bijvoorbeeld appartementsgebouwen. Daar is de besparing maar 8% omdat er een relatief klein dak tegenover staat. Tot slot het verbeteren en innoveren van de huidige technieken. Om de waterkwaliteit in de tank te verbeteren en/of beheer te vereenvoudigen bijvoorbeeld. Daar wordt al aan gewerkt."

Niet alleen nuttig voor drinkwater gemaakt uit grondwater

Niet alleen is er in de zomer minder water beschikbaar, de kwaliteit van het water levert ook steeds meer zorgen op volgens de drinkwaterbedrijven. Rooze: "en ook bij dit vraagstuk helpt de drinkwatervraag verlagen." De onderzoekers zijn ook benieuwd wat de impact van een uitbreiding naar bijvoorbeeld een nationale schaal is.

Naast het meenemen van industrieel drinkwatergebruik vraag ik me af of dit alternatief gezien de warmere, drogere zomers die we steeds meer krijgen ook iets kan betekenen voor de waterbeschikbaarheid in heel Nederland. Hoe zit het met de maatschappelijke kosten en baten van die mogelijkheid?

Laura Nouguès, expert ondergrond

Het onderzoek van Witteveen+Bos (Phernambucq et al, 2023) hieronder genoemd dat is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, biedt een uitgebreidere reflectie op de bijkomende aspecten rondom het hergebruik van regenwater, waaronder aanleg- en onderhoudskosten, waterkwaliteit en regelgeving. Daarmee is dat rapport een goede kwalitatieve aanvulling op de kwantitatieve analyse in de voorliggende studie.